یکی از انواع رایج حملات سایبری، فیشینگ است که بهطور مستقیم امنیت اطلاعات شخصی کاربران را تهدید میکند. در این مقاله بهطور جامع به این پرسش پاسخ خواهیم داد که ” فیشینگ چیست ؟” و چگونه میتوان این حملات را شناسایی و از آنها جلوگیری کرد.
روشهای رایج فیشینگ
فیشینگ به معنای سرقت اطلاعات حساس کاربران از طریق وبسایتها یا ایمیلهای جعلی است. مهاجمان در این حملات خود را بهعنوان یک سازمان یا فرد معتبر جا میزنند تا قربانیان را فریب دهند. روشهای مختلفی برای اجرای حملات فیشینگ وجود دارد که هرکدام هدف خاصی را دنبال میکنند. برخی از رایجترین روشهای فیشینگ عبارتند از:
- ایمیلهای فیشینگ: در این روش، مهاجم ایمیلی به قربانی ارسال میکند که ظاهراً از یک سازمان معتبر مانند بانک، شرکت خدماتی یا حتی یک سازمان دولتی است. این ایمیلها معمولاً حاوی لینکهای مخرب یا درخواستهایی برای وارد کردن اطلاعات حساس هستند.
- فیشینگ تلفنی یا vishing: در این نوع از فیشینگ، مهاجم خود را بهعنوان یک کارمند خدمات مشتری یا مسئول فنی جا زده و از قربانی درخواست میکند تا اطلاعات شخصی خود را در اختیار او قرار دهد.
- پیامکهای جعلی یا smishing: در این نوع فیشینگ، مهاجم از پیامک برای ارسال لینکهای جعلی یا درخواست اطلاعات حساس استفاده میکند.
- حملات فیشینگ مبتنی بر صفحات وب جعلی: در این روش، مهاجم یک وبسایت جعلی ایجاد میکند که مشابه یک سایت قانونی است و از کاربر میخواهد تا اطلاعات حساس خود را وارد کند.
اهداف اصلی فیشینگ
هدف اصلی حملات فیشینگ سرقت اطلاعات حساس مانند نام کاربری، رمز عبور، شماره کارت اعتباری، اطلاعات بانکی و حتی اطلاعات هویتی است. مهاجمان با دسترسی به این اطلاعات میتوانند بهراحتی به حسابهای آنلاین قربانی دسترسی پیدا کنند، هویت آنها را سرقت کنند یا حتی پول آنها را دزدیده و خسارات مالی زیادی ایجاد کنند.
یکی از بزرگترین خطرات حملات فیشینگ، سرقت اطلاعات حساب بانکی است که میتواند باعث دسترسی غیرمجاز به حسابهای مالی شخصی یا سازمانی شود. این تهدید، علاوه بر خسارات مالی، ممکن است باعث به خطر افتادن امنیت آنلاین قربانیان نیز گردد. بنابراین، شناسایی فیشینگ و آگاهی از روشهای جلوگیری از آن امری ضروری است.
روشهای شناسایی حملات فیشینگ
حملات فیشینگ بهطور فزایندهای پیچیدهتر و مخفیانهتر شدهاند. با این حال، برخی علائم و نشانهها وجود دارند که به شما کمک میکنند تا حملات فیشینگ را شناسایی کنید:
ایمیلهای فیشینگ
ایمیلهای فیشینگ یکی از رایجترین روشهای حملات سایبری هستند که در آن مهاجم از طریق ایمیلهای ظاهراً معتبر و بهظاهر رسمی، تلاش میکند تا اطلاعات حساس کاربران را به سرقت ببرد. این ایمیلها معمولاً شامل پیامی با تهدید یا وعدههای وسوسهانگیز مانند “حساب شما مسدود شده است” یا “نیاز به تایید اطلاعات شما داریم” هستند تا احساس اضطرار را در قربانی ایجاد کنند. مهاجم ممکن است لینکهایی به صفحات وب جعلی ارسال کند که بهطور دقیقی مشابه وبسایتهای قانونی هستند. در این صفحات، از قربانی خواسته میشود تا نام کاربری، رمز عبور یا اطلاعات بانکی خود را وارد کند. این روش، بهویژه زمانی که ایمیل ظاهر حرفهای و معتبر داشته باشد، میتواند کاربران را به راحتی فریب دهد و موجب سرقت اطلاعات و هک شدن حسابها شود. بنابراین، آگاهی از نشانههای فیشینگ در ایمیلها بسیار ضروری است.
فیشینگ تلفنی یا vishing
فیشینگ تلفنی، که به آن vishing نیز گفته میشود، روشی است که در آن مهاجم با تماس تلفنی خود را بهعنوان یک کارمند خدمات مشتری یا مسئول فنی معرفی میکند. هدف این نوع حمله فیشینگ جمعآوری اطلاعات شخصی مانند شماره کارت اعتباری، رمز عبور، یا حتی اطلاعات حساس دیگر است. مهاجم معمولاً تلاش میکند تا قربانی را قانع کند که از طرف یک سازمان معتبر تماس میگیرد و از او میخواهد تا اطلاعات شخصی یا حساس خود را فاش کند. یکی از ویژگیهای این روش این است که معمولاً مهاجم از لحن محترمانه و رسمی استفاده میکند تا اعتماد قربانی را جلب کند. برای جلوگیری از این نوع حملات، بهتر است هیچگاه اطلاعات حساس خود را از طریق تلفن به افراد ناشناس ندهید و در صورت شک، با سازمان مورد نظر تماس مستقیم بگیرید.
پیامکهای جعلی یا smishing
پیامکهای جعلی یا smishing نوعی از فیشینگ هستند که در آن مهاجم از پیامک بهعنوان ابزاری برای فریب دادن کاربران استفاده میکند. در این حملات، پیامکهایی به قربانی ارسال میشود که حاوی لینکهای مخرب یا درخواستهایی برای وارد کردن اطلاعات شخصی هستند. بهطور معمول، این پیامها از طرف شمارهها یا منابع ناشناخته ارسال میشوند و گاهی اوقات در ظاهر به یک موسسه معتبر مانند بانک یا شرکت خدماتی مربوط میشوند. مهاجم ممکن است به قربانی وعدههای جذابی مانند “برنده شدهاید” یا “حساب شما بهخاطر مشکلات امنیتی محدود شده است” بدهد تا قربانی برای وارد کردن اطلاعات حساس خود به سایت جعلی هدایت شود. برای جلوگیری از این حملات، بهتر است به پیامکهای ناشناخته پاسخ ندهید و هیچگاه اطلاعات حساس خود را از طریق پیامک ارسال نکنید.
حملات فیشینگ مبتنی بر صفحات وب جعلی
حملات فیشینگ مبتنی بر صفحات وب جعلی، یکی از پیچیدهترین و خطرناکترین روشهای فیشینگ است. در این نوع حملات، مهاجم یک وبسایت تقلبی ایجاد میکند که دقیقاً مشابه وبسایتهای معتبر است. این وبسایتها معمولاً به گونهای طراحی شدهاند که از نظر ظاهری هیچ تفاوتی با سایتهای قانونی مانند بانکها یا فروشگاههای آنلاین ندارند. هدف این است که کاربر را فریب داده و به سایت جعلی هدایت کند تا اطلاعات حساس خود را وارد کند. مهاجم ممکن است برای جلب توجه کاربر، از طریق ایمیل یا پیامک لینکهایی به این صفحات ارسال کند. در این وبسایتها، از کاربر خواسته میشود تا نام کاربری، رمز عبور، اطلاعات بانکی یا دیگر جزئیات حساس را وارد کند. برای جلوگیری از این نوع حملات، بهتر است همیشه URL سایتها را با دقت بررسی کرده و از صحت آن اطمینان حاصل کنید.
نحوه جلوگیری از فیشینگ
برای جلوگیری از حملات فیشینگ، اقدامات پیشگیرانه متعددی وجود دارند که میتوانید انجام دهید:
استفاده از آنتیویروس قدرتمند
نصب و بهروزرسانی آنتیویروسها یکی از اقدامات اساسی برای محافظت در برابر حملات فیشینگ است. این نرمافزارها قادرند بدافزارهای فیشینگ را شناسایی و مسدود کنند. بسیاری از بدافزارها از طریق ایمیلها یا لینکهای مخرب به سیستم نفوذ میکنند. آنتیویروسها با استفاده از پایگاه دادههای بهروز خود میتوانند از ورود این تهدیدات جلوگیری کرده و بهمحض شناسایی تهدید، هشدارهای لازم را به کاربر ارائه دهند. علاوه بر این، آنتیویروسهای مدرن توانایی شناسایی رفتارهای مشکوک را دارند و میتوانند فعالیتهای مشکوک را بهسرعت متوقف کنند. استفاده از یک آنتیویروس قدرتمند و بهروز، بهویژه زمانی که در معرض حملات فیشینگ و دیگر تهدیدات اینترنتی هستید، بهشدت توصیه میشود. این نرمافزارها نقش مهمی در جلوگیری از آسیبهای امنیتی و حفاظت از اطلاعات شخصی دارند.
فعالسازی احراز هویت دو مرحلهای
احراز هویت دو مرحلهای (2FA) یک لایه امنیتی اضافی برای محافظت از حسابهای آنلاین است. این روش باعث میشود که حتی در صورت دزدیده شدن رمز عبور شما، مهاجم برای دسترسی به حسابتان به کد تأییدی نیاز داشته باشد که تنها شما به آن دسترسی دارید. این کد معمولاً از طریق پیامک، ایمیل یا اپلیکیشنهای احراز هویت ارسال میشود. فعالسازی احراز هویت دو مرحلهای در حسابهای مهمی مانند حساب بانکی، ایمیل یا شبکههای اجتماعی بسیار حیاتی است. این روش بهویژه در برابر حملات فیشینگ بسیار مؤثر است، زیرا اگر مهاجم رمز عبور شما را بدست آورد، بدون کد اضافی قادر به ورود به حساب نخواهد بود. بهطور کلی، این روش یکی از بهترین راهها برای افزایش امنیت آنلاین و جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به اطلاعات شخصی شماست.
آگاهی از امنیت اینترنت
آگاهی از تهدیدات سایبری و آموزشهای امنیتی برای مقابله با حملات فیشینگ ضروری است. آشنایی با روشهای مختلف حملات فیشینگ، از قبیل ایمیلهای جعلی، لینکهای مخرب و صفحات وب فریبکارانه، به شما کمک میکند که در مواجهه با تهدیدات، واکنش مناسبی نشان دهید. سازمانها و شرکتها باید بهطور مداوم دورههای آموزشی برای کارکنان خود برگزار کنند تا آنها توانایی شناسایی حملات فیشینگ و پیشگیری از خطرات آن را داشته باشند. این آگاهی همچنین به کاربران کمک میکند که هنگام استفاده از اینترنت، از اطلاعات شخصی خود محافظت کرده و به سایتهای امن و معتبر دسترسی داشته باشند. بهطور کلی، ارتقاء آگاهی عمومی در زمینه امنیت اینترنت یکی از مؤثرترین راهها برای پیشگیری از حملات سایبری است.
عدم وارد کردن اطلاعات حساس در صفحات وب جعلی
یکی از اصول مهم برای جلوگیری از فیشینگ، بررسی اعتبار سایتها قبل از وارد کردن اطلاعات حساس است. صفحات وب جعلی اغلب بهطور ظاهری شبیه به سایتهای معتبر طراحی میشوند، اما هدف آنها سرقت اطلاعات شخصی و مالی شماست. پیش از وارد کردن هرگونه اطلاعات حساس مانند شماره کارت اعتباری، رمز عبور یا اطلاعات بانکی، باید از معتبر بودن سایت مطمئن شوید. برای این کار، به URL توجه کنید؛ سایتهای امن معمولاً با “https://” آغاز میشوند و دارای یک قفل سبز رنگ در کنار آدرس هستند که نشاندهنده اتصال امن است. همچنین، بررسی گواهی SSL سایت میتواند به شما کمک کند تا از جعلی بودن آن اطمینان حاصل کنید. وارد کردن اطلاعات حساس در صفحات وب جعلی میتواند منجر به سرقت هویت یا دسترسی غیرمجاز به حسابهای شما شود.
شناسایی لینکهای مشکوک
لینکهای مشکوک یکی از رایجترین روشهای فیشینگ هستند که مهاجمان برای فریب کاربران از آنها استفاده میکنند. این لینکها معمولاً از طریق ایمیل، پیامک یا شبکههای اجتماعی ارسال میشوند و به صفحات فیشینگ هدایت میکنند که هدف آنها سرقت اطلاعات شخصی و مالی است. برای شناسایی این لینکها باید به دقت URL آنها را بررسی کنید. لینکهای مشکوک معمولاً حاوی اشتباهات املایی یا آدرسهای غیرمعمول هستند که در سایتهای معتبر یافت نمیشوند. همچنین، برخی از این لینکها ممکن است به ظاهر شما را به صفحهای معتبر هدایت کنند، اما در واقع به صفحات فریبکارانه متصل میشوند. بهتر است از کلیک بر روی لینکهای ناشناخته خودداری کنید و در صورت شک به صحت لینک، بهطور مستقیم به سایت اصلی مراجعه کنید.
استفاده از آنتیویروس قدرتمند
نصب و بهروزرسانی آنتیویروسها یکی از اقدامات اساسی برای محافظت در برابر حملات فیشینگ است. این نرمافزارها قادرند بدافزارهای فیشینگ را شناسایی و مسدود کنند. بسیاری از بدافزارها از طریق ایمیلها یا لینکهای مخرب به سیستم نفوذ میکنند. آنتیویروسها با استفاده از پایگاه دادههای بهروز خود میتوانند از ورود این تهدیدات جلوگیری کرده و بهمحض شناسایی تهدید، هشدارهای لازم را به کاربر ارائه دهند. علاوه بر این، آنتیویروسهای مدرن توانایی شناسایی رفتارهای مشکوک را دارند و میتوانند فعالیتهای مشکوک را بهسرعت متوقف کنند. استفاده از یک آنتیویروس قدرتمند و بهروز، بهویژه زمانی که در معرض حملات فیشینگ و دیگر تهدیدات اینترنتی هستید، بهشدت توصیه میشود. این نرمافزارها نقش مهمی در جلوگیری از آسیبهای امنیتی و حفاظت از اطلاعات شخصی دارند.
فعالسازی احراز هویت دو مرحلهای
احراز هویت دو مرحلهای (2FA) یک لایه امنیتی اضافی برای محافظت از حسابهای آنلاین است. این روش باعث میشود که حتی در صورت دزدیده شدن رمز عبور شما، مهاجم برای دسترسی به حسابتان به کد تأییدی نیاز داشته باشد که تنها شما به آن دسترسی دارید. این کد معمولاً از طریق پیامک، ایمیل یا اپلیکیشنهای احراز هویت ارسال میشود. فعالسازی احراز هویت دو مرحلهای در حسابهای مهمی مانند حساب بانکی، ایمیل یا شبکههای اجتماعی بسیار حیاتی است. این روش بهویژه در برابر حملات فیشینگ بسیار مؤثر است، زیرا اگر مهاجم رمز عبور شما را بدست آورد، بدون کد اضافی قادر به ورود به حساب نخواهد بود. بهطور کلی، این روش یکی از بهترین راهها برای افزایش امنیت آنلاین و جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به اطلاعات شخصی شماست.
آگاهی از امنیت اینترنت
آگاهی از تهدیدات سایبری و آموزشهای امنیتی برای مقابله با حملات فیشینگ ضروری است. آشنایی با روشهای مختلف حملات فیشینگ، از قبیل ایمیلهای جعلی، لینکهای مخرب و صفحات وب فریبکارانه، به شما کمک میکند که در مواجهه با تهدیدات، واکنش مناسبی نشان دهید. سازمانها و شرکتها باید بهطور مداوم دورههای آموزشی برای کارکنان خود برگزار کنند تا آنها توانایی شناسایی حملات فیشینگ و پیشگیری از خطرات آن را داشته باشند. این آگاهی همچنین به کاربران کمک میکند که هنگام استفاده از اینترنت، از اطلاعات شخصی خود محافظت کرده و به سایتهای امن و معتبر دسترسی داشته باشند. بهطور کلی، ارتقاء آگاهی عمومی در زمینه امنیت اینترنت یکی از مؤثرترین راهها برای پیشگیری از حملات سایبری است.
عدم وارد کردن اطلاعات حساس در صفحات وب جعلی
یکی از اصول مهم برای جلوگیری از فیشینگ، بررسی اعتبار سایتها قبل از وارد کردن اطلاعات حساس است. صفحات وب جعلی اغلب بهطور ظاهری شبیه به سایتهای معتبر طراحی میشوند، اما هدف آنها سرقت اطلاعات شخصی و مالی شماست. پیش از وارد کردن هرگونه اطلاعات حساس مانند شماره کارت اعتباری، رمز عبور یا اطلاعات بانکی، باید از معتبر بودن سایت مطمئن شوید. برای این کار، به URL توجه کنید؛ سایتهای امن معمولاً با “https://” آغاز میشوند و دارای یک قفل سبز رنگ در کنار آدرس هستند که نشاندهنده اتصال امن است. همچنین، بررسی گواهی SSL سایت میتواند به شما کمک کند تا از جعلی بودن آن اطمینان حاصل کنید. وارد کردن اطلاعات حساس در صفحات وب جعلی میتواند منجر به سرقت هویت یا دسترسی غیرمجاز به حسابهای شما شود.
شناسایی لینکهای مشکوک
لینکهای مشکوک یکی از رایجترین روشهای فیشینگ هستند که مهاجمان برای فریب کاربران از آنها استفاده میکنند. این لینکها معمولاً از طریق ایمیل، پیامک یا شبکههای اجتماعی ارسال میشوند و به صفحات فیشینگ هدایت میکنند که هدف آنها سرقت اطلاعات شخصی و مالی است. برای شناسایی این لینکها باید به دقت URL آنها را بررسی کنید. لینکهای مشکوک معمولاً حاوی اشتباهات املایی یا آدرسهای غیرمعمول هستند که در سایتهای معتبر یافت نمیشوند. همچنین، برخی از این لینکها ممکن است به ظاهر شما را به صفحهای معتبر هدایت کنند، اما در واقع به صفحات فریبکارانه متصل میشوند. بهتر است از کلیک بر روی لینکهای ناشناخته خودداری کنید و در صورت شک به صحت لینک، بهطور مستقیم به سایت اصلی مراجعه کنید.
اگر قربانی فیشینگ شوم، چهکار باید کنم؟
اگر بهطور ناخواسته قربانی حملات فیشینگ شدید، باید فوراً اقدام کنید:
تغییر رمز عبور
تغییر رمز عبور یکی از اولین و ضروریترین اقدامات در صورت مواجهه با حملات فیشینگ است. اگر احساس میکنید که حساب شما هک شده یا به آن دسترسی غیرمجاز پیدا شده است، باید فوراً رمز عبور تمامی حسابهای آنلاین خود را تغییر دهید. این اقدام از ادامه نفوذ مهاجم به حسابهای شما جلوگیری کرده و از سرقت اطلاعات بیشتر جلوگیری میکند. برای انتخاب رمز عبور جدید، از رمزهای پیچیده و ترکیبی از حروف، اعداد و علائم خاص استفاده کنید. همچنین بهتر است برای هر حساب آنلاین رمز عبور منحصر بهفردی انتخاب کنید تا در صورت نفوذ به یک حساب، سایر حسابها نیز در امان بمانند. تغییر دورهای رمز عبور نیز میتواند به افزایش امنیت حسابها کمک کند و احتمال نفوذهای آینده را کاهش دهد.
مسدود کردن حساب
در صورتی که مهاجم به حساب بانکی یا هر حساب حساس دیگری شما دسترسی پیدا کرده باشد، باید فوراً اقدام به مسدود کردن آن حساب کنید. با تماس با بانک یا سرویسدهنده خدمات مالی خود، از آنها درخواست کنید که حساب شما را مسدود کرده و فعالیتهای مشکوک را متوقف کنند. این کار کمک میکند تا از هرگونه دسترسی غیرمجاز به موجودی یا اطلاعات مالی شما جلوگیری شود. همچنین، از این مرحله میتوانید برای درخواست استرداد یا مسدود کردن تراکنشهای مشکوک استفاده کنید. پس از مسدود کردن حساب، به سرعت رمز عبور آن را تغییر دهید و وضعیت حساب را برای هرگونه سوءاستفاده جدید بررسی کنید. مسدود کردن سریع حسابها میتواند خسارتهای مالی ناشی از حملات سایبری را به حداقل برساند.
بازیابی اطلاعات سرقتشده
اگر پس از حمله فیشینگ متوجه شدید که اطلاعات حساس شما، مانند شماره کارت بانکی، گذرواژه یا هویتتان سرقت شده است، اولین قدم تماس با مقامات ذیصلاح و درخواست برای بازیابی اطلاعات است. بسیاری از سرویسدهندگان امنیتی، خدماتی برای بازیابی اطلاعات سرقتشده ارائه میدهند. همچنین، باید گزارش سرقت هویت را به مراجع قضائی یا سازمانهای مربوطه اعلام کنید تا امکان پیگیری قانونی برای بازگرداندن اطلاعات و مقابله با استفاده غیرمجاز از آنها فراهم شود. علاوه بر این، ممکن است از شرکتهای حفاظتی یا خدمات شناسایی هویت کمک بگیرید تا به شما در نظارت بر استفاده نادرست از اطلاعات سرقتشده کمک کنند. این فرآیند میتواند زمانبر باشد، اما برای جلوگیری از مشکلات بیشتر در آینده بسیار حیاتی است.
پاکسازی سیستم
در صورت آلودگی سیستم به بدافزارهای فیشینگ، پاکسازی فوری آن از اهمیت بالایی برخوردار است. پس از شناسایی هرگونه بدافزار یا نرمافزار مخرب، باید از ابزارهای امنیتی قوی برای پاکسازی کامل سیستم استفاده کنید. این ابزارها قادرند فایلهای آلوده به بدافزار را شناسایی کرده و آنها را از سیستم شما حذف کنند. بهعلاوه، بهروزرسانی نرمافزارهای امنیتی و آنتیویروسها بسیار مهم است تا از ورود تهدیدات جدید جلوگیری شود. در بعضی موارد، ممکن است نیاز به بازنشانی سیستم به حالت کارخانه یا نصب دوباره سیستمعامل باشد تا اطمینان حاصل شود که هیچ اثری از بدافزارها باقی نمیماند. این اقدامات نهتنها از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری میکند، بلکه امنیت کلی سیستم شما را تقویت خواهد کرد.
خطرات و تهدیدات فیشینگ برای افراد و سازمانها
فیشینگ نه تنها برای افراد بلکه برای سازمانها نیز تهدیدات بزرگی به همراه دارد. در صورتی که یک سازمان قربانی حملات فیشینگ شود، اطلاعات حساس مشتریان و کارکنان ممکن است به خطر بیفتد و اعتبار آن سازمان نیز آسیب ببیند. علاوه بر این، حملات فیشینگ میتوانند به سرقت هویت منجر شوند که عواقب جبرانناپذیری برای افراد و سازمانها به همراه دارد.
سوالات متداول
1. چه افرادی هدف حملات فیشینگ هستند؟
مهاجمان معمولاً افراد یا سازمانهایی را هدف قرار میدهند که بهطور روزمره از اینترنت استفاده میکنند و ممکن است از خطرات امنیتی آگاه نباشند. افراد با دسترسی به اطلاعات حساس، مانند مدیران اجرایی یا مسئولان مالی، هدفهای برجستهتری هستند.
2. آیا فیشینگ فقط از طریق ایمیل انجام میشود؟
خیر، فیشینگ میتواند از طریق روشهای مختلفی مانند پیامک (smishing)، تماس تلفنی (vishing) و حتی شبکههای اجتماعی انجام شود.
3. تفاوت بین فیشینگ و اسپیر فیشینگ چیست؟
اسپیر فیشینگ (Spear Phishing) نوعی حمله فیشینگ است که بهطور خاص یک فرد یا سازمان را هدف قرار میدهد. در حالی که در حملات فیشینگ عمومی، مهاجم ایمیلهای مشابهی را به تعداد زیادی از افراد ارسال میکند، در اسپیر فیشینگ، پیامها بسیار هدفمندتر و شخصیتر هستند.
با رعایت نکات امنیتی و آگاهی از خطرات حملات فیشینگ، میتوانید از اطلاعات شخصی خود در برابر این تهدیدات محافظت کنید و امنیت آنلاین خود را افزایش دهید.